ӨСІМДІКТЕРДІ БІРІКТІРІЛГЕН ҚОРҒАУ БӨЛІМІ

Бөлімнің бағыты

Өсімдіктерді біріктірілген қорғау бөлімі 2022 жылы ҚР АӨК фитосанитарлық және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін құрылған.

Өсімдіктерді кешенді қорғау бөліміне энтомология, фитопатология және гербология зертханалары кіреді.

Бөлім қызметінің негізгі бағыты ауыл шаруашылығы дақылдарын зиянкестерден, аурулардан және арамшөптерден қорғаудың біріктірілген жүйелерін әзірлеу және енгізу болып табылады.

Миссиясы

Ауыл шаруашылығының экологиялық таза өнімін алу үшін өсімдіктерді зиянды организмдерден қорғаудың біріктірілген жүйесін әзірлеу және енгізу.

Стратегиялық мақсаты:

Ғылыми-техникалық қызмет (ҒТҚН) нәтижелерін енгізу, коммерцияландыру және ғылыми мақалаларды әлемдік деңгейде жариялау.

Портфолио

Гранттар

      2021-2023 жж. ҚР БҒМ 217 ББ тақырыбы бойынша «Алма жеміс жемірі Laspeyresia pomonella L. және қабыршаққанатты зиянкестерге энтомофагтар, феромондар және биопрепараттарды қолдана отырып, биологиялық бақылау техногогиясын жасау».

Патенттер

  1. 24.09.2013 ж. № 27409 «Апорт сортының алма ағашын in vitro регенерациялау және көбейту белсенділігін арттыру тәсілі»өнертабысына ҚР инновациялық патенті.
  2. 24.09.2013 ж. № 27410 «тіндер мәдениетіне енгізу кезінде Апорт сорты алма экспланттарының жерсінуін арттыру тәсілі»өнертабысына ҚР инновациялық патенті.
  3. 19.03.2014 ж. № 28280 өнертабысқа ҚР инновациялық патенті қиярдағы зиянды организмдермен күресу тәсілі. Авторлары: Сағитов А. О., Джаймурзина А. А., Карбозова Р. Д., Есжанов Т. К.
  4. 21.08.2014 ж. № 28887 «мырыш фунгицидтік препараты және оны алу тәсілі»өнертабысына ҚР инновациялық патенті. Авторлар: Өтепов Д. К., Джаймурзина А. А., Сагитов А. О., Дуйсембеков Б. А., Кеңесов Б. Н., Диханбаев А. Б.
  5. 21.08.2014 ж. № 28888 өнертабысқа ҚР инновациялық патенті темір-мыс-мырыш фунгицидтік препараты және алу тәсілі. Авторлар: Өтепов Д. К., Джаймурзина А. А., Сагитов А. О., Дуйсембеков Б. А., Кеңесов Б. Н., Диханбаев А. Б.
  6. 21.08.2014 ж. № 28889 «мырыш фунгицидтік препараты және оны алу тәсілі»өнертабысына ҚР инновациялық патенті. Авторлар: Өтепов Д. К., Джаймурзина А. А., Сагитов А. О., Дуйсембеков Б. А., Кеңесов Б. Н., Диханбаев А. Б.
  7. 21.08.2014 ж. № 28890 өнертабысқа ҚР инновациялық патенті темір-мыс-мырыш фунгицидтік (сілтілі) препараты және алу тәсілі. Авторлар: Өтепов Д. К., Джаймурзина А. А., Сагитов А. О., Дуйсембеков Б. А., Кеңесов Б. Н., Диханбаев А. Б.
  8. 23.09.2014 ж. № 28978 өнертабысқа ҚР инновациялық патенті темір-мыс-мырыш фунгицидтік (сілтілі) препараты және алу тәсілі. Автор: Джаймурзина А. А., Сагитов А. О.
  9. 15.04.2016 ж. № 31008 «карантиндік ауруды диагностикалау тәсілі – жеміс дақылдарындағы бактериялық күйік»өнертабысына. Авторлар: Джаймурзина А. А., Сагитов А. О., Умиралиева Ж. З., Копжасаров Б. К.
    № 31015 өнертабысқа ҚР инновациялық патенті.
  10. 15.04.2016 » алма бақтарын арамшөптерден қорғау әдісі (Coleoptera, Curculionidae)». Авторлары Дрозда В. Ф., Сагитов А. О., Гойчук А. Ф., Көпжасаров Б. К., Сарбасова А. М.
    ҚР инновациялық патенті
  11. 15.04.2016 ж. № 31006 «көшет әдісімен өсірілетін дақылдарда зиянды организмдермен күресу тәсілі»өнертабысына ҚР инновациялық патенті. Авторлар: Джаймурзина А. А., Сагитов А. О., Есжанов Т. К., Умиралиева Ж. З., Копжасаров Б. К.
  12. 15.04.2016 ж. №31011 Өнертабысқа инновациялық патент «төмен температурадан бүгілмейтін стандартты жүзім бұталарын қорғау тәсілі». Авторлары: Олейченко С. Н., Сагитов А. О., Копжасаров Б. К.
  13. Инновациялық патент №31213 21.05.2016. «Бастапқы ризогенездік белсенділікті арттыру және отырғызу материалының патогендік инфекцияларымен күресу әдісі». Авторлары: Олейченко С. Н., Сагитов А. О., Копжасаров Б. К.

 

  1. Пайдалы модельге Патент №.08.07.2016 ж.1533 «Колорадо қоңызынан (leptinotarsa decemlineata Say) агроценоздарын қорғау әдісі». Авторлар: Дрозда В. Ф., Гойчук А. Ф., Ибатуллин И. И., Сагитов А. О., Көпжасаров Б. К., Қалдыбекқызы Г., Исмаилов В. Я., Агасьева И. С., Нефедова М. В.
  2. Пайдалы модельге Патент №1424, 15.04.2016 ж. «жидектерді басым фитофагтардан қорғау әдісі». Авторлары: Дрозда В. Ф., Көсеу М. А., Сагитов А. О., Көпжасаров Б. К., Амиркулова, А. Ж.
  3. Пайдалы модельге Патент №1422, 15.04.2016 ж. «Laspeyresia Pomonella L. алма көбелегінен тұқым бақтарын қорғау әдісі». Авторлары: Дрозда В. Ф., Лакида П. И. Сагитов А. О., Көпжасаров Б. К., Сарбасова А. М.
  4. Пайдалы модельге Патент №1469. «Көкөніс дақылдарын Lepidoptera, Noctuidae түрлерінен қорғау әдісі». Автор: Дрозда В. Ф., Сагитов А. О., Загайко О. И., Копжасаров Б. К.
  5. Пайдалы модельге Патент №1507. «Американдық ақ көбелектен көпжылдық екпелерді қорғау әдісі (Hyphantria cunea Drury.)». Авторлары: Дрозда В. Ф., Ибатуллин И. И., Гойчук А. Ф., Сагитов А. О., Көпжасаров Б. К.
  6. Пайдалы модельге Патент № 1532от 29.07.2016. «Тұқымдық бақтарды тетран кенелерінен қорғау әдісі». Авторлар: Дрозда В. Ф., Ибатуллин И. И., Гойчук А. Ф., Сагитов А. О., Копжасаров Б. К., Искендирова Р. А., Солтанбеков С. С.
  7. Пайдалы модельге Патент №1614 31.08.2016 ж. «ағаш екпелерін американдық ақ көбелектен биологиялық қорғау әдісі (Hyphantria sipea Drury). Авторлар: Дрозда В. Ф., Ибатуллин И. И., Гойчук А. Ф., Сагитов А. О., Көпжасаров Б. К., Искендирова Р. А., Қалдыбекқызы Г.
  8. Пайдалы модельге Патент № 1714. «Арония арониясын қорғау әдісі (Aronia melanocarpa Michx. Elliot.) зиянды организмдерден». Авторлар: Дрозда В. Ф., Шевченко В. А., Сагитов А. О., Загайко О. И., Көпжасаров Б. К., Қалдыбекқызы Г.
  9. Пайдалы модельге Патент № 1715. «Арония арониясының екпелерін қорғау әдісі (Aroniamelanocarpa Michx. Elliot.) зиянды артроподтардан». Автор: Дрозда В. Ф., Сагитов А. О., Копжасаров Б. К.
  10. Пайдалы модельге Патент № 1716. «Арония арониясының екпелерін қорғау әдісі (Aroniamelanocarpa Michx. Elliot.) саңырауқұлақ фитопатогендерінен». Автор: Дрозда В. Ф., Сагитов А. О., Копжасаров Б. К.
  11. Пайдалы модельге ҚР патенті 2020 жылғы 25 қарашадағы №5375. шекілдеуік бақтарды алма бақтарынан (laspeyresia Pomonella l.) және шығыстан (Grapholita molesta Busck) қорғау тәсілі.) плодожорки.
  1. Исмайлова э.т., Шанимов х. и., Исина Ж. М., Копжасаров Б. К., Алимкулов Д. И., Есімов А. Д. жүзімді зиянкестер мен аурулардан қорғау. Алматы, 2006 ж. 18 б.
  2. Сағитов а. о., Джаймурзина А. А., Көпжасаров Б. К., Есжанов т. к., Әмірханова Н., Кочоров А. С., Низамдинова г. К., Айтбаев Т. Е., Искаков Н. С., Мананков М. Е. Қазақстанның оңтүстік-шығысындағы көкөніс дақылдарын зиянкестерден, аурулардан және арамшөптерден қорғау бойынша ұсыныстар. Алматы 2012 ж. 54 б.
  3. Сағитов А. О., Джаймурзина А. А., Көпжасаров Б. К., Есжанов Т. К., Умералиева Ж. З., Слямова Н.Д., Сагитов Р. К. – Ұсыныс. Қазақстанның оңтүстігіндегі қиярды зиянкестер мен аурулардан қорғау жүйесі. Алматы, 2015 ж. 23 б.
  4. Сағитов А. О., Джаймурзина А. А., Көпжасаров Б. К., Есжанов Т. К., Умералиева Ж. З., Слямова Н.Д., Жанарбекова А. Б. Ұсыныс. Қазақстанның оңтүстігіндегі қызанақты зиянкестер мен аурулардан қорғау жүйесі. Алматы, 2015 ж. 25 б.
  5. Сағитов А. О., Джаймурзина А. А., Көпжасаров Б. К., Есжанов Т. К., Умералиева Ж. З., Слямова Н.Д., Тупашев К. А. – Ұсыныс. Қырыққабатты Қазақстанның оңтүстігіндегі зиянкестер мен аурулардан қорғау жүйесі. Алматы, 2015 ж. 25 б.
  6. Көпжасаров Б.К., Джуманова Ж. К., Шанимов х. и., Солтанбеков С. С., Омаров Е. Е., Агеенко а. в. Қазақстанның оңтүстік-шығысындағы алма ағашын зиянды организмдерден кешенді қорғау. Ұсынымдар. – Алматы. – 2015. – 39 б.
  7. Сагитов а.о., Джаймурзина А. А., Умиралиева Ж. З., Ниязбеков Ж. Б., Копжасаров б. к. алдын алу жұмыстарын жүргізу және жеміс дақылдарының бактериялық күйігі ошақтарын оқшаулау бойынша ұсыныстар (уақытша). – Алматы. – 2016. – 21 Б.
  8. Сағитов а.о., Көпжасаров Б. К., Джаймурзина А. А., Дарубаев А. А., Қалдыбекқызы г., Джумахан Д. М. жұқтыру ошақтарында жеміс дақылдарының бактериялық күйігін оқшаулау және жою жөніндегі нұсқаулықтар. – Алматы, 2016. – 21 Б.
  9. Сағитов а.о., Джаймурзина А.А., Көпжасаров Б. К., Есжанов т. к., Умералиева Ж. З., Слямова Н. Д., Жанарбекова А. Б. Оңтүстік Қазақстанда қызды зияткерлер мен аурулардан қорғау жүйесі. Алматы, 2017-26 б.
  10. А.О. Сағитов, А. А. Джаймурзина, Б. К. Көпжасаров, Т. К. Есжанов, Ж. З. Умиралиева, Н. Д. Слямова, Р. К. Сағитов. ОңтүстікҚазақстанда қиянды зияндаушылар мен аурулардан қорғау жүйесі. Алматы, 2017-26 б.
  11. Сағитов А.О., Джаймурзина А.А., Көпжасаров Б. К., Есжанов т. к., Умералиева Ж. З., Слямова Н. Д., Турашев к. а. Оңтүстік Қазақстанда қырғиқабатты зияткерлер мен аурулардан қорғау жүйесі. Алматы, 2017-24 б.
  12. Сағитов а.о., Көпжасаров Б. К., Джаймурзина А. А., Дарубаев А. А., Қалдыбекқызы г., Джумахан Д. М. жұқтыру ошақтарында жеміс дақылдарының бактериялық күйігін оқшаулау және жою жөніндегі нұсқаулықтар. – Алматы, 2017. – 21 Б.
  13. Динасилов А .С., Бекназарова З. Б.,Көпжасаров б.К., Жүнісбай Р. Т., Исламова Р. А., Динасилова Г. А., Сарбасова А. М., Сейсенова а. а. Калифорниялық quadraspidiotus (Diaspidiotus) perniciosus Comstock қалқымасын анықтау, оқшаулау және жою жөніндегі әдістемелік нұсқау. – Алматы. – 2017. – 23 б.
  14. Сагитов а.о., Джаймурзина А. А., Есжанов т. к., Копжасаров Б. К., Самбетова Т. с. Қазақстанның оңтүстігіндегі қарбыз бен қауынды зиянкестер мен аурулардан қорғау жүйесі (ұсынымдар). – Алматы. – 2017. – 18 б.
  15. Джуманова Ж.К., Куланбай К. ж., Солтанбеков С. С., Кадырбекова ж. д. Қазақстанның оңтүстік-шығысында биологиялық құралдар мен әдістерді басымдықпен пайдалана отырып, алма ағашын зиянды организмдерден экологияландырылған қорғау жүйесі. (Ұсыныстар). – Алматы. – – 20 б.
  16. Сағитов а.о., Шляхтич В. А., Көпжасаров Б. К., Дүйсембеков Б. А. Дарубаев а. а. Диапауза жағдайында трихограмманы ұзақ сақтау бойынша ұсыныстар (ұсынымдар). – Алматы. – 2017. – 14 б.
  17.  Сағитов а.о., Шляхтич В. А., Көпжасаров Б. К., Дүйсембеков Б. А. Қалдыбекқызы г. ауыл шаруашылығы дақылдарының зиянкестерімен күресу үшін трихограмманың әртүрлі жастағы партияларын қалыптастыру ұсынымдары (ұсынымдар)-Алматы. – 2017. – 15 б.
  18.  С. Н.Олейченко, т. б. Шынтасов, Б. К. Көпжасаров, А. А. Сейсенова, А. М. Сарбасова, г. Қалдыбекқызы, М. д. Есеналиева, А. С. Сембаева, Р. К. Сағитов Оңтүстік Қазақстан облысы жағдайында жүзім өсірудің органикалық технологиясы бойынша ұсыныстар. – Алматы. – 2017. – 16 б.
  19. Көпжасаров Б. К., Олейченко С.Н., Шынтасов т. б., Есеналиева М. д., Сембаева А. С., Шакеров А. С., Сейсенова А. А., Дарубаев А. А., Қалдыбек Д. Е., Майданбекова с. Б., Сагит и. Н. Оңтүстік Қазақстан облысындағы «Книп баум» әдістемесінің түпнұсқалық модификациясы бойынша жеміс дақылдарының ерте пісетін, күйзеліске төзімді көшеттерін жедел өндіру технологиясы. – Алматы. – 2017. – 16 б.

Аяқталған және ағымдағы жобалар

     042 ББ бойынша «Қазақстанның жеміс және жүзім екпелерінің зиянды организмдерінің түрлік құрамын зерттеу» жобасы

 «Алма бағын зиянды организмдер кешенінен қорғаудың біріктірілген технологиясын жасау және сорттың үздік клондарын микроклондау және әртүрлі қорларды сынау арқылы апорттың «Жаңа өсімдігін» алу»

  1.  212 ББ Алманың апорт сорты сауықтырылған өсімдіктерін үздік клондарын микроклондау және тәлімдер таңдау жолымен алу.
  2.  212 ББ бойынша: Қазақстанның оңтүстік-шығысында алма ағашын зиянды организмдерден қорғаудың біріктірілген технологиясын жетілдіру
  3.  212 ББ бойынша: Қазақстанның оңтүстігінде көкөніс дақылдарын (қияр, қызанақ, қырыққабат) аурулар мен зиянкестерден қорғаудың ғылыми негізделген жүйесін әзірлеу
  4. 055 ББ ГҚ: Жоңғар және Іле Алатауындағы жабайы алмалардың генетикалық қорларын сақтау үшін жабайыжемісті ормандардың зиянды организмдерінің биотүрлілігін зерттеу, олардан алма ағаштарын жаңа биопрепараттар шығару арқылы биологиялық қорғау, тиімді энтомофагтарды табу және агробиоценоздың фитосанитарлық төзімділігінің ғылыми негізін қалау

     055 ББ ГҚ «Жеміс дақылдарының «күйігі» құбылысының этиологиясы мен патогенезін анықтау, ауру қоздырғыштарының морфологиялық-биологиялық ерекшеліктерін, оның дамуына ықпал ететін экологиялық факторларды зерттеу және Қазақстанда ауруға қарсы қорғау іс-шаралары жүйесін әзірлеу»

  1.  055 ББ ГҚ  бойынша:»Сиверс жабайы алма ағашының (Malus sieversii Ldb) табиғи мекендеу орындарында (in situ) табиғи жаңаруы проблемасын зерттеу, Жоңғар және Іле Алатауы жағдайында өміршең популяцияны қолдау және қалпына келтіру»
  2. «Қазақстан Республикасында фитосанитарлық қауіпсіздікті инновациялық ғылыми-техникалық қамтамасыз ету» мақсатты қаржыландыру бағдарламасы бойынша ҚР БҒМ 
  3.  255 ББ «Өсімдік шаруашылығы өнімдерін өндіру, қайта өңдеу, өткізу үшін жағдай жасау» жобасы бойынша: «Сиверс алмасының әртүрлі нысандарының тамыр мен микроклон ретінде өсуіне және дамуына, физиологиялық-биохимиялық процестерге, Апорт алмасының негізгі аурулары мен зиянкестеріне төзімділігіне әсерін зерттеу»
  4.  255 ББ «Қазақстан Республикасының фитосанитариялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін өсімдіктерді қорғау және карантин саласындағы қолданбалы ғылыми зерттеулер»

      267 БП «Қазақстан Республикасының АӨК фитосанитариялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін карантиндік және аса қауіпті зиянды организмдерді бақылаудың озық технологияларын трансферттеу, бейімдеу және енгізу»

  1. 2021-2023 ж. ҒТБ 267 бюджеттік бағдарлама бойынша: «Жеміс, көкөніс, дәнді, малазықтық, бұршақ дақылдары мен өсімдіктер карантинін қорғаудың кешенді жүйелерін әзірлеу және жетілдіру». Міндет: Өсіру аймағына байланысты әртараптандырылған және жеміс-көкөніс дақылдарын зиянды организмдерден қорғаудың экологиялық жүйесін әзірлеу.

  2. 267 ҒТБ ББ бойынша «Cақтаудың әртүрлі тәсілдері кезінде шығындарды азайту мақсатында а/ш шикізаты мен қайта өңдеу өнімдері сапасының сақталуын қамтамасыз ету жөніндегі технологияны әзірлеу» , «Органикалық өнім алу мақсатында отандық селекция сорттарының жемістері мен жүзімін сақтау технологияларын әзірлеу»

Өсімдіктерді біріктірілген қорғау бөлімінің зертханалары

Энтомология зертханасы

Фитопатология зертханасы

Гербология зертханасы

защита растений

Копжасаров Бакыт Кенжекожаевич

Өсімдіктерді біріктірілген қорғау бөлімінің жетекшісі
защита растений

Бекназарова Зибаш Бердикуловна

Энтомология зертханасының меңгерушісі

защита растений

Койгельдина Айгерим Ержановна

Фитопатология зертханасының меңгерушісі

защита растений

Ермекбаев Бекжан Утегенович

Гербология зертханасының меңгерушісі