Жыл сайын фермерлер егін мен сапасына теріс әсер ететін зиянкестер мен ауруларға тап болады. Зиянкестермен күресу бойынша білім мен дағдылардың жеткіліксіздігінен туындаған пестицидтерді дұрыс пайдаланбау негізгі зиянкестерде төзімділіктің пайда болу қаупінің артуына және адам денсаулығы мен қоршаған ортаға теріс әсер етуі мүмкін. Бұл проблемалармен күресу үшін зиянкестерді біріктірілген қорғау (Integrated Pest Management, IPM) деп аталатын әдіс әзірленді.

Біріккен Ұлттар Ұйымының Азық-түлік және ауыл шаруашылығы ұйымы (ФАО) және Ж.Жиембаев атындағы Қазақ өсімдік қорғау және карантин ғылыми-зерттеу институты өсімдіктерді қорғаудың балама әдістері, оның ішінде IPM туралы хабардарлықты арттыру бойынша жұмыс жүргізуде. Осы жұмыс аясында 28 сәуірде Алматы қаласында жеміс-көкөніс дақылдарын өсіруде зиянкестерден кешенді қорғау бойынша семинар өтті.

Тренинг Жаһандық экологиялық қор (GEF) қаржыландыратын «Пестицидтердің өмірлік циклін басқару және тұрақты органикалық ластаушы заттарды жою» бойынша ФАО жобасының аясында ұйымдастырылды.

Ауыл шаруашылығында өсімдіктерді қорғау үшін әртүрлі зиянкестермен күресу әдістері қолданылады, оның ішінде агротехникалық, биологиялық, химиялық әдістер, төзімді сорттарды өсіру және т.б. Зиянкестерден қорғаудың кешенді тәсілі әртүрлі әдістерді біріктіреді, механикалық әдістерге (мысалы, зиянкестермен күресудің әртүрлі құрылғылары) артықшылық береді және пестицидтерді қолдану барынша азайтылады.

Семинарға қатысушылар, оның ішінде Қазақстан мен Өзбекстанның университет студенттері, профессорлары мен ғалымдары пестицидтерді шамадан тыс қолданбай, бау-бақша өнімдерінің өнімділігі мен сапасын арттырудың дәлелденген және тиімді жолдарымен танысты. Тренингтің теориялық бөлімінен кейін қатысушылар ғалымдар далада жұмыс істеу үшін пайдаланатын ҚазҰҒЗИҚР жылжымалы зертханасымен танысты.

Пилоттық учаскелер

Зиянкестерден қорғаудың кешенді тәсілін тәжірибеде сынау үшін жоба тобы мына дақылдарды таңдады: алма, қызанақ және қырыққабат. 27 сәуірде ФАО өкілдері Алматы облысындағы Бәйдібек би ауылында пилоттық алаң ретінде таңдалған шаруа қожалығындағы алма бағын аралады. Мұнда дәстүрлі тәсілді, органикалық егіншілікті және зиянкестерден қорғаудың біріктірілген жүйелерін салыстыратын сынақтар жүргізіледі. Сынақ соңында жемістердегі пестицидтердің қалдық мөлшері бойынша салыстыру жүргізіледі.

Сонымен қатар, Қазақстанның көптеген учаскелері, соның ішінде жайылымдар, пестицидтердің қалдықтарымен ластанған, кейбір жағдайларда тұрақты органикалық ластаушылар мен ауыр металдар бар, басқалары дереу қалпына келтіруді қажет етеді. Осы мәселені шешу үшін пестицидтердің өмірлік циклін басқару жобасы пестицидтердің қалдықтарымен ластанған топырақтарды био- және фиторемедиациялау бойынша зертханалық сынақтарды қаржыландыруда.

2010 жылы Өсімдіктердің биологиясы және биотехнологиясы институты жүргізген зерттеу негізінде Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданы Саймасай ауылында ескі пестицидтер сақталған бұрынғы қойманың жанында орналасқан пилоттық алаң таңдалды. Ластанған аумақтан топырақ сынамаларын алған соң, талдау негізінде институт мамандары топырақты улы заттардан тазартуға көмектесетін биологиялық материалды (бактерияларды) және фиторемедианттарды (өсімдіктерді) таңдайды.

Жоба жөнінде толығырақ